Grupa wiekowa: pięcio-, sześciolatki Cel ogólny zajęcia Wsparcie całościowego rozwoju podczas zabaw ukazujących zawód pszczelarza Cele. Dziecko doświadcza W zakresie fizycznego obszaru rozwoju dziecka:POLECAMY orientuje się w obszarze własnego ciała i przestrzeni, porusza się na podstawie instrukcji słownych, wykonuje ruchy precyzyjne i zintegrowany ruch całego ciała, koordynuje wzrok i słuch z ruchem. W obszarze emocjonalnym dziecko: kształtuje pozytywny stosunek i wyraża podziw dla pszczół oraz ich wpływu na świat przyrody, uczy się znaczenia pracy pszczelarza. W obszarze społecznym dziecko: współdziała z innymi dziećmi, współpracuje w parze, oodejmuje próby samodzielnego wykonania zadania. W obszarze poznawczym dziecko: wskazuje różnice między pszczołą, osą i trzmielem, rozwiązuje problemy, wskazuje części kombinezonu pszczelarza, analizuje i wyciąga wnioski, słucha informacji o życiu pszczół, uważnie słucha, uzasadnia swój wybór, poprawnie nazywa przedmioty i zjawiska, poznaje i rozumie nowe słowa, takie jak: pasieka, truteń, królowa pszczół, ul, plaster miodu; nowe związki frazeologiczne, takie jak wsadzić kij w mrowisko, komuś zrzedła mina Metody i formy pracy na zajęciach zabawy ruchowe, pogadanka, dyskusja, prezentacja, zabawa naśladowcza, burza mózgów, samodzielna interpretacja dzieła, dopasowywanie, kalambury, ćwiczenia oddechowe, relaksacja Pomoce naukowe, materiały utwór Mikołaja Rimskiego-Korsakowa Lot trzmiela oraz odtwarzacz lub głośnik, utwór Zbigniewa Wodeckiego Pszczółka Maja, ulubiony utwór maluchów do tańczenia, np. Chocolate choco, choco, fotografie (lub ilustracje): pszczół, uli, kwiatów, słonecznika, naturalnego gniazda pszczół, plastrów miodu, królowej pszczół, pszczelarza oraz elementów jego ubioru, malin, jabłek, gruszek, śliwek, melonów, borówek, moreli, liczi, pomidorów, ogórków, bobu, cebuli, dyni, fenkułu, papryki, oleju migdałowego, bawełny, kawy, fotografie osy i szerszenia, wiersz Michała Jankowiaka pt. Pszczoła, fotografie tego, czego pszczoły nie zapylają, ilustracje różnych kombinezonów, piłeczki pingpongowe w liczbie zgodnej z liczbą dzieci w grupie, koła hula-hoop w liczbie zgodnej z połową liczby dzieci w grupie, ławki (lub materiałowe tunele), gumy gimnastyczne, skakanki, szarfy, pachołki, małe ule na patykach, czerwone i zielone, w liczbie zgodnej z liczbą dzieci w grupie, chusta Klanzy, kolorowe piórka, kartki i kredki Przebieg zajęć Przywitanie z dziećmi – „Dzień dobry, pszczółki” Nauczyciel zaprasza dzieci do zabawy przy muzyce (np. Mikołaj Rimski-Korsakow pt. Lot trzmiela). Wyznaczona przestrzeń na sali (np. dywan lub miejsce ogrodzone skakankami) to łąka. Dzieci latają po łące jak pszczółki. Kiedy muzyka cichnie, każda pszczółka wita się z inną pszczółką, która jest najbliżej słowami: Bzz, bzz, bzz, bardzo cię lubię, bo jesteś…, druga osoba to odwzajemnia. Zabawa trwa ok. 10–12 tur. Co wiemy o pszczołach? Kim jest pszczelarz? Nauczyciel prezentuje dzieciom zdjęcia: pszczół, uli, kwiatów, naturalnego gniazda pszczół, plastry miodu, królową pszczół, pszczelarza oraz elementy jego ubioru, maliny, jabłka, gruszki, śliwki, melony, borówki, morele, liczi, pomidory, ogórki, bób, cebulę, dynię, fenkuł, paprykę, olej migdałowy, bawełnę, kawę. Rozmowa z dziećmi o pracowitym życiu pszczół, dzięki którym mamy miód, każdej wiosny zakwitają kwiaty, ale nie tylko! Dzięki nim mamy również warzywa, owoce, a nawet kawę, migdały czy bawełnę, dzięki której mamy ubrania! Pszczoły są bardzo ważne! Wspólne wysłuchanie wiersza Pszczoła Pszczółkę Ulę boli brzuszek, zjadła w sadzie mrowie gruszek, wielką ma temperaturę, rozpaloną całą skórę. Pyta siebie: „Olaboga, co ty poczniesz, moja droga?”. Pędem leci do pasieki, wypić ziółka, zażyć leki. Wszyscy w ulu oniemieli, takiej pszczoły nie widzieli. Wszystkim pszczołom zrzedła mina: „Zżółkła… Osę przypomina!”. Patrzą na nią, trwogę mają, dotykają i wąchają, jakby wsadził kij w mrowisko, w ulu wielkie zbiegowisko. Wierzyć nie chcą, że to pszczoła; „To jest szerszeń!” – truteń woła. Wyszła wtedy ich królowa, mądra, piękna, kolorowa, swych poddanych wysłuchała, taki oto wyrok dała: „Drogie siostry, trutniu, bracie, pszczołę tu przed sobą macie”. Gdy to pszczółki usłyszały, całym chórem zawołały: „Ulu, siostro nasza mała, nie bądź taka osowiała. My cię miodem podleczymy i już nigdy nie zdradzimy”. Od pszczół teraz tam się roi, żadna Uli się nie boi, razem kwiaty zapylają, do koszyczków pyłek tkają. Teraz wiedzą, że niemądrze jest oceniać po wyglądzie. Omówienie wiersza Gdzie mieszkają pszczoły? Co to jest pasieka? Kim jest królowa? Truteń? Szerszeń? Osa? Przedstawienie dzieciom fotografii różnych, podobnych do siebie owadów – zwrócenie uwagi na podobieństwa oraz różnice. Co to znaczy „wsadzić kij w mrowisko”? Co to znaczy „mrowie gruszek”? Co to znaczy „zrzedła mina”? Co to znaczy, że „kogoś się ocenia po wyglądzie”? Zabawa – „Co zapyla pszczoła?” Rozłóż na podłodze przygotowane wcześniej fotografie i podrzuć kilka innych, niezwiązanych z pszczołami, np. plastikowy kwiat, trawę, tapetę z kwiatami, zamknięty ekosystem w słoiku, drzewko bonsai itp. Za pomocą grzechotek daj znak dzieciom, że mogą przemieszczać się po wyznaczonej przestrzeni, np. jak ptaki. Kiedy dźwięk grzechotki ucichnie, dzieci muszą stanąć na tym, co zapylają pszczoły. W następnej kolejce dzieci poruszają się jak motyle, później jak inne zwierzęta. Kontynuuj zabawę w kilku turach, tak aby utrwalić poznane wiadomości na temat roślin zapylanych przez pszczoły. Co wyróżnia kombinezon pszczelarza? Zaprezentuj dzieciom różne rodzaje kombinezonów, np. kombinezon płetwonurka, strażaka, medyka, astronauty, chemika, narciarski, do pracy w chłodni. Porównaj z dziećmi różne kombinezony – jakie są ich cechy wspólne, a jakie różnice? Co wyróżnia kombinezon pszczelarza? Czy któreś z dzieci chciałoby przymierzyć taki strój i zachciałoby podejść blisko pszczół? Zawodowe kalambury Podziel dzieci na dwie grupy. Jeden z reprezentantów losuje fotografię kombinezonu, następnie prezentuje swojej drużynie, o jaki zawód chodzi. Przychodzi kolej na odgadnięcie zagadki przez drugą drużynę. Kontynuuj zabawę przez tyle kolejek, ile jest kombinezonów, aby każda drużyna miała możliwość pokazania i rozpoznania każdego zawodu. Zabawa ruchowa – „Ruchliwe pszczoły” Bycie pszczołą to ciągłe bycie w ruchu, dlatego wszystkie pszczółki muszą być przygotowane do codziennej aktywności. Każdego ranka konieczna jest pszczela rozgrzewka! Podnosimy ręce wysoko, zupełnie jakbyśmy zbierali pyłek z wiszących dzwoneczków. Kręcimy ramionami w przód i w tył, aby nasze skrzydełka pracowały bez zarzutu. Możemy wykonać krążenie całych rąk do przodu, jakbyśmy pływali w słoiku miodu. Do tyłu również nie zaszkodzi! Czasem pszczółki muszą się mocno wychylić albo obrócić – wyciągnij ręce do góry i przechyl ciało najpierw w jedną stronę, później w drugą. Teraz nie odrywaj nóg od podłogi, obróć się za siebie w jedną, później w drugą stronę, jakbyś zbierał pyłek za sobą. Schylanie się i przysiady każda pszczółka robi codziennie jakieś milion razy! Musimy być na to przygotowani! Wykonaj kilka przysiadów i pochyleń. Strzep ze stóp resztki pyłku. Bywa też, że skrzydełka chcą odpocząć i trzeba się wysilić, i wysoko podskoczyć – wykonajcie kilka podskoków nisko, wysoko, kilka pajacyków, aby otrzepać się z całego pyłku. Usiądźcie i daj każdemu dziecku piłeczkę pingpongową. Oto nasz uzbierany pyłek. Żeby był dobrze sklejony, musimy go delikatnie ugnieść – pokaż dzieciom, jak dłonią rolujesz piłeczkę na podłodze, najpierw lewą, później prawą ręką. To samo możecie zrobić stopami. Żeby mieć pewność, że kulka pyłku jest zwarta, możesz ją teraz toczyć wokół siebie w jedną i drugą stronę, raz z nogami na kokardkę, raz z wyprostowanymi (lub lekko zgiętymi). Pyłek, choć jest go dużo, jest bardzo leciutki. Możesz sprawdzić, dmuchając go do przodu, później do tyłu – połóżcie piłeczki przed sobą na podłodze i wykonajcie ćwiczenie oddechowe, najwyżej pięć, sześć razy, aby dzieciom nie zakręciło się w głowie. Rymujące pszczoły Rozłóż na podłodze koła hula-hoop w liczbie zgodnej z połową liczby dzieci w grupie. Podczas rymowanki dzieci przemieszczają się po pomieszczeniu. Leci sobie pszczoła, bawi się dokoła, szuka sobie kwiatka. To prawdziwa gratka. Raz, dwa, trzy! Po usłyszeniu słowa „trzy” dzieci wchodzą do hula-hoopów, tak aby w każdym kole były dwie osoby. Wszyscy razem mówią jeszcze raz rymowankę, akcentując sylaby klaskaniem. Na słowa „raz, dwa, trzy” dzieci klaszczą w parach w swoje dłonie, przybijając sobie piątki. Po słowie „trzy” maluchy opuszczają hula-hoopy i znowu przemieszczają się po sali, kiedy nauczyciel kontynuuje rymowankę. Powtórz zabawę kilka razy dla ćwiczenia pamięci i wyczucia rytmu. Tor przeszkód – „Droga z ula na łąkę” Rozłóż dzieciom tor przeszkód dla prawdziwej pszczoły, która próbuje zebrać pyłek z kwiatów na łące. Materiałowy tunel (lub kilka ławek ustawionych obok siebie) to przelot pod długim mostem nad stawem, pachołki to slalom między drzewami, szarfy to zapylone kwiaty, po których należy przeskoczyć, gumy gimnastyczne to wąskie gałązki, które należy przejść, a rozłożoną skakankę należy pokonać, przeskakując z boku na bok jak wielki konar drzewa. Ustaw dzieci w rzędzie i zaproś do pokonania toru przeszkód. Dzieci uwielbiają tego rodzaju zabawę i często nakłaniają prowadzącego do powtórek! Pszczelarska zgaduj-zgadula Nauczyciel rozdaje dzieciom po jednym zielonym i czerwonym ulu na patyczkach. Czerwony oznacza NIE, a zielony TAK. Dzieci pokazują odpowiednie ule po usłyszanych zdaniach zgodnie z tym, co jest prawdą, a co fałszem. Pszczelarz pracuje tylko latem. (nie) Pszczelarz zajmuje się stodołami. (nie) Pszczelarz zna cykl życia pszczoły. (tak) Każdy pszczelarz musi znać się na ogrodnictwie. (nie) Pszczelarz dobrze zna budowę ula i pszczoły. (tak) Pszczelarz musi mieć odpowiedni kombinezon. (tak) Pszczelarz musi mieć na sobie maseczkę chirurgiczną. (nie) Pszczelarzem może być każdy, kto chce się opiekować pszczołami. (tak) Zabawa ruchowa – „Tańczące pszczoły przed lustrem” Ponownie rozłóż na podłodze hula-hoopy w liczbie zgodnej z połową liczby dzieci w grupie (np. na 20 maluchów rozłóż 10 obręczy). Wybierz ulubiony taneczny utwór muzyczny swoich dzieci, np. Chocolate choco choco lub Baby Shark Dance. Dzieci stają po dwie osoby w hula-hoopach. Jedno z nich jest lustrem, drugie tańczącą pszczołą. Kiedy gra muzyka, maluchy, które są lustrzanymi odbiciami, naśladują taneczne ruchy pszczółek. Po chwili dzieci zamieniają się rolami. Na sygnał nauczyciela następuje zamiana, dzieci przechodzą do innych hula-hoopów, w nowe pary. Zabawa trwa tak długo, jak wybrany utwór muzyczny. Jeżeli dzieciom podoba się ćwiczenie, powtórz je kilka razy – swobodny ruch i taniec sprzyjają rozwojowi pewności siebie, koordynacji wzrokowo-ruchowej, poczucia rytmu oraz utrwalają więzi w grupie. Zabawa z chustą Klanzy – „Pszczoły w sadzie” Dzieci siedzą wokół chusty i mają małą pszczelą rozgrzewkę na siedząco. Z rąk formują skrzydełka po bokach ciała, każde z dzieci macha nimi do przodu i do tyłu, następnie pochylają ciało do przodu i do tyłu na siedząco. Wyciągają lewą rękę ku górze i przechylają ciało do prawego boku, tak aby oprzeć się na łokciu o podłogę. To samo wykonują w drugą stronę. Z uwagi na to, że na niektórych kwiatkach trudno jest stanąć na nóżkach, poćwiczymy lądowanie na kuperku – dzieci odrywają od połogi nogi i ręce, dotykając podłogi tylko pośladkami na kości ogonowej. Można objąć nogi pod udami, pochylać się na boki, a dla utrudnienia można spróbować wyprostować nogi i cały czas utrzymywać równowagę. Każda pszczółka ciężko pracowała w owocowym sadzie, w ogródku warzywnym i na kwietnej łące. Przed sobą widzimy rozłożoną kolorową chustę. Kładziemy na jej środku lekką piłeczkę (np. do ping-ponga albo do basenu z kulkami) i wszyscy próbujemy w nią dmuchać, tak aby zmieniła swoje miejsce. Po pięciu sekundach przerywamy dmuchanie i siadamy wyprostowani. Piłka znalazła się na jednym z kolorów; prosimy dzieci, aby wymieniły owoce, warzywa, kwiaty lub inne elementy flory, które są tego samego koloru, na którym leży nasza piłeczka. Kontynuujemy zabawę tak długo, aż piłeczka położy się na co najmniej czterech różnych kolorach. Jeżeli dzieci mają w przedszkolu angielski, możemy kontynuować zabawę, używając również słów w języku obcym. Po zabawie na siedząco pora na odrobinę ruchu! Chwytamy za chustę i chodzimy wokół niej, obracając ją jak pszczółki latające wokół kwiatu. Rozkładamy na chuście piórka (lub inny, bardzo lekki, łatwy do pozbierania element, np. balony) i wytrzepujemy ją w taki sposób, aby każde piórko, które w tej zabawie jest pyłkiem, spadło na ziemię. Po rozrzuceniu piórek po pomieszczeniu zbieramy je za pomocą stóp – chwytamy piórko w palce i podajemy sobie do ręki. Jedno z dzieci jest pszczelarzem. Podczas łagodnego machania chustą pszczelarz chodzi wokół dzieci i decyduje, która pszczółka chowa się do ula (kładzie się pod chustą). Wybiera maksymalnie pięcioro dzieci. Potem następuje zamiana, zarówno pszczelarza, jak i leżących w ulu pszczółek. Kiedy już wszystkie pszczółki trzymają chustę, mocno ją napinają. Nauczyciel kładzie na niej wszystkie piórka, może nawet piłeczki pingpongowe. Pszczółki transportują zapasy pyłku do ula – przemieszczają się po pomieszczeniu w taki sposób, aby chusta cały czas była naciągnięta, a piórka i piłeczki z niej nie spadły. Na zakończenie zrzucają lub przenoszą swoje zapasy do wymyślonego przez siebie miejsca. Zabawa oddechowa – „Wytchnienie w ulu” Wszystkie pszczółki skończyły pracę na ten dzień. Gromadzą się w ulu i siadają wygodnie w kręgu. Nawet po tylu godzinach ruchu pszczółki muszą się porozciągać, aby kolejnego dnia nikogo nie bolały zmęczone od wysiłku mięśnie. Wyciągnijcie przed siebie obie ręce i robiąc głęboki wdech, unieście je wysoko, wydech – ręce skierujcie do dołu, do samej ziemi. Powtórzcie ćwiczenie kilka razy. Usiądźcie teraz w siadzie klęcznym (pupa siedzi na piętach). Robiąc głęboki wdech, unieście ciało do klęku prostego i unieście ręce, wyciągając mocno całe ciało ku górze. Robiąc wydech, powoli zamieńcie się w kamyczek (pupa na pięty, brzuch do ud, czoło na podłodze, ręce leżą swobodnie wzdłuż ciała). Powtórz to ćwiczenie kilka razy. Na zakończenie zostańcie w pozycji kamyczka i głęboko oddychajcie. Przy okazji rozciągacie mięśnie grzbietowe i oddziałujecie korzystnie na organy wewnętrzne, rozluźniając je i przyspieszając przemianę materii. Relaksacja – „Kolory tęczy” Drogie pszczółki, wyobraźcie sobie przepiękną kolorową tęczę. Zamknijcie oczy. Każdy kolejny kolor będzie wprowadzał was w stan coraz głębszego odprężenia. Nie martwcie się, jeśli nie uda się wam wyobrazić koloru. Wystarczy, że nazwiecie go w myślach. Zacznijmy od czerwieni. Jest to piękny, głęboki odcień czerwieni, jak kula zachodzącego słońca. Jest to czerwień dojrzałego czerwonego jabłka. Przypomina dojrzałą purpurową różę. Kolor czerwony przechodzi stopniowo w barwę pomarańczową. Dynamiczną, promienną, jak kosz pełen pomarańczy. Kolor pomarańczowy powoli zamienia się w żółty. Świetlisty, żółty jak słońce. Gorący – poczuj to ciepło w swoim splocie słonecznym. Twoje ciało staje się ciepłe, przyjemnie ciepłe, odprężone. Kolor żółty stopniowo zmienia się w zieleń. Zielony jak łąka w pogodny letni dzień. Zielony jak liść. Zielony jak las. Jest ci dobrze. Czujesz się spokojny… Powoli pojawia się i wypełnia cię kolor niebieski. Głęboki, piękny, spokojny, niebieski jak niebo w majowy dzień. Jak woda w jeziorze. Jak ocean. I wreszcie pojawia się fiolet. Jesteś bardzo zrelaksowaną pszczółką. Jesteś spokojny i radosny. Jest ci dobrze. Pozostań jeszcze przez chwilę z tymi wszystkimi przyjemnymi doznaniami w twoim ciele, poczuj je. Teraz policzę od 10 do 1. Kiedy powiem 1 – otwórz oczy. (Technika relaksacyjna na podstawie publikacji Hanny Hamer, 2010) Wręczenie dzieciom odznaki „Małego Pszczelarza” Zakończenie – wykonanie pracy plastycznej „W roju pszczół” Poproś dzieci o namalowanie wnętrza ula, w którym chciałyby zamieszkać, gdyby zamieniły się w pszczoły. Co znalazłoby się w środku? Czy byłyby tam przedszkola? Kina? Sklepy? Czy tylko mieszkania z łóżkami, jak w bloku? Praca plastyczna ma mieć charakter jak najbardziej kreatywny i zabawowy. Po wykonaniu prac stwórz z nich galerię przypominającą wielki plaster miodu. Wykonaj fotografie i wyślij do rodziców. Bibliografia Hamer H., Klucz do efektywności nauczania, Veda, Warszawa 2010. Jankowiak M., Pszczoła.